Marktverkenning: koolstofvastlegging versterkt Utrechtse economie en ecologie
Kan de Utrechtse economie profiteren van koolstofvastlegging, en kunnen klimaat en natuur profiteren van een economie waarin koolstof een centrale rol speelt? Deze marktverkenning toont aan: ja, dat kan. Koolstofvastlegging kan zelfs uitgroeien tot een organiserend principe voor de economie van nu. Maar welke vastleggingsmethodes zijn het meest relevant voor Utrecht?
Om hier inzicht in te geven, lanceren we de Koolstof Kansenkaart, het Koolstofvastleggingshuis en een uitgebreide Marktverkenning in relatie tot de Nationale Routekaart Koolstofverwijdering. Deze tools helpen bij het identificeren van effectieve koolstofvastleggingsmethoden die niet alleen CO₂ vastleggen, maar die ook bijdragen aan een gezonde leefomgeving, bodemherstel en waterkwaliteit.
Aandachtspunten voor de provincie Utrecht
Voor Utrecht is het van belang om naast de reductiestrategie ook een vastleggingsstrategie te ontwikkelen om de klimaatdoelen te halen. Dit betekent prioriteit geven aan bewezen, betaalbare en direct toepasbare vormen van natuurlijke (groene) koolstofvastlegging en zorgvuldig onderzoeken welke technologische (grijze) koolstofvastlegging echt relevant is. Daarnaast is een integrale benadering essentieel, waarbij koolstofvastlegging gekoppeld wordt aan andere urgente provinciale opgaven zoals biodiversiteit, stikstofproblematiek en waterkwaliteit. Tot slot is het cruciaal om samenwerking tussen publieke en private partijen actief te stimuleren, zodat gezamenlijk de economische en ecologische potentie van koolstofvastlegging optimaal wordt benut.
In Utrecht zijn diverse koolstofvastleggingsmethodes reeds actief, zoals aanplant en herbebossing, biobased bouwmaterialen, koolstofvastlegging in de bodem, directe afvang uit lucht, herstel van wetlands en blauw koolstofbeheer. Methodieken zoals biokool, bio-energie met koolstofafvang, versnelde verwering van mineralen, directe afvang uit oceaan, oceanische alkaliniteit en oceanische bemesting vragen nog verdere beleidsaandacht en ontwikkeling. Specifiek beleid voor versnelde verwering van mineralen, directe afvang uit oceaan, oceanische alkaliniteit en oceanische bemesting ontbreekt momenteel volledig. Echter, bij de laatste drie methodieken moet gekeken worden naar de toepasbaarheid, aangezien deze methoden sterk afhankelijk zijn van zeeomstandigheden. Ondanks het gebrek aan zee op lokaal niveau, kan de provincie bijdragen door deel te nemen aan een nationaal of internationaal consortium dat deze methodieken verder ontwikkeld en onderzoekt, met als doel de technieken op grotere schaal toe te passen en te integreren in bredere klimaatstrategieën. Meer informatie over deze methodieken en hun huidige status in Utrecht is te vinden in hoofdstuk 2 van deze verkenning.
Actuele ontwikkelingen rondom koolstofvastlegging
Internationaal is er, naast emissiereductie, steeds meer aandacht voor Carbon Dioxide Removal (CDR), oftewel koolstofverwijdering. In lijn met deze trend is in november 2024 gestart met deze marktverkenning waarin de meest actuele ontwikkelingen op het gebied van koolstofvastlegging zijn meegenomen tot en met april 2025 (zie verder info HF 0.0 Stand van het onderzoek ten tijde van publicatie, suggesties en vragen). De Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) onderscheidt tien wetenschappelijk onderbouwde methoden voor koolstofverwijdering. Deze methoden vormen de uitgangspunten voor deze marktverkenning, vertaald naar de Nederlandse context. Hierbij is gekeken naar de toepasbaarheid op nationaal, provinciaal en lokaal niveau en voor verschillende gebruikersgroepen zoals ondernemers, financiers, overheden en landeigenaren.
Koolstofvastlegging in het kort
Tools voor koolstofteams en strategievorming
New Economy onderzocht in opdracht van een brede coalitie van overheden hoe koolstofvastlegging vandaag al ingezet kan worden – en waar het meeste maatschappelijk én economisch rendement te behalen valt.
Aanpak Marktverkenning
Op basis van de 10 IPCC-methodieken voerden we een uitgebreide marktverkenning uit. We brachten beleid, markt, monitoring, certificering en financiering in kaart – en ontwikkelden praktische tools die koolstofteams kunnen gebruiken bij strategievorming:
Samenhang en inzichten uit de Nationale Routekaart en Marktverkenning Koolstofvastlegging Dit document vergelijkt de Nationale Routekaart Koolstofverwijdering van het Rijk (gepubliceerd op 14 maart 2025) en de Marktverkenning Koolstofvastlegging van New Economy (gepubliceerd op 12 maart 2025, met een aangevulde versie in mei 2025). De Routekaart van het Rijk en de Marktverkenning van New Economy (aangevulde versie mei 2025) zijn onafhankelijk van elkaar ontwikkeld, maar bieden beide waardevolle inzichten voor de beleidskeuzes die de komende jaren nodig zijn. Om inzichtelijk te maken waar de Routekaart en de Marktverkenning elkaar aanvullen, versterken of vanuit een ander perspectief naar dezelfde opgave kijken is het document Samenhang en inzichten uit de Nationale Routekaart en de Marktverkenning Koolstofvastlegging ontwikkeld. Dit vergelijkend document biedt beleidsmakers en andere belanghebbenden waardevolle handvatten om een effectieve koolstofvastleggingsstrategie te ontwikkelen, verrijkt met aanvullende inzichten, concrete handelingsopties, praktijkvoorbeelden en koppelingen met bredere maatschappelijke opgaven. Download PDF (1 MB
Koolstofvastleggingshuis Utrecht (Methodieken, beleid en kansen)
Het Koolstofvastlegginghuis Utrecht is opgesteld tussen februari en mei 2025 (eindredactie: mei
2025). Het document bestaat uit drie overzichten:
Matrix 1: Een koppeling tussen koolstofvastleggingsmethodieken en beleidsopgaven.
Matrix 2: Overzicht van beleid en initiatieven binnen provincie die koolstofvastlegging ondersteunen.
Matrix 3: Kansen voor beleid of activiteiten voor koolstofvastleggings ontwikkelingen.
Dit document helpt beleidsmakers, initiatiefnemers en uitvoerders om gerichter afwegingen te maken
binnen de regionale klimaat- en gebiedsopgaven. Vanwege snelle ontwikkelingen in beleid en markt is
het aan te raden om voor de meest actuele versie te kijken op: www.neweconomy.eco/koolstof-u
Koolstofkaart M25 (maart 2025)
De kaart ‘Kansen voor koolstofvastlegging in Nederland’ ondersteunt strategievorming met een
fictieve weergave van de mogelijkheden van koolstofvastlegging. Deze kaart is opgesteld tussen
november 2024 en maart 2025 (eindredactie: april 2025). Vanwege snelle ontwikkelingen in de
koolstofmarkt kan informatie inmiddels gewijzigd zijn. De kaart is te downloaden via: www.neweconomy.eco/koolstof
Policy Brief
8 concrete stappen voor overheden, regio’s en bedrijven: van certificering tot marktintegratie en financiering.
Download PDF (800 kB)
Marktverkenning Utrecht (hoofdrapport)
Grondvesten van de koolstofeconomie: handvatten voor de provincie Utrecht en gebruikerssystemen met meer dan 60 praktijkvoorbeelden, beleidsanalyse, CO₂-marktinzichten en rekenvoorbeelden.
Download PDF (7 MB)
Dutch 
English